Wat je niet ziet in de video’s en onze vaarplannen volgend jaar

Geplaatst op door Marieke
Pieter Marieke De Canicula

In dit verhaal lees je wat je niet ziet in de video’s en vertellen we over onze vaarplannen voor volgend jaar!

Wat je niet ziet in de video’s

Als stadsgids Ad de deur naar de toren voor ons opent kunnen we nog wel lachen. Maar gaandeweg begint de smalle trap in de even smalle toren ons steeds meer te benauwen. Gelukkig is het niet ver naar de eerste trans, waar het oudste uurwerk van Nederland staat. We krijgen een uitgebreide uitleg over het mechaniek en z’n historie. Maar dan breekt het moment aan dat we verder naar boven moeten. “Ik blijf hier”, zegt Pieter en legt demonstratief zijn camera naast zich neer. Dat betekent dat ik alleen verder mee moet naar boven.

Hoogtevrees

Natuurlijk hadden we graag willen laten zien hoe de toren van de Geertruidskerk in Geertruidenberg er van binnen uit ziet. Maar dat moeten we je helaas verschuldigd blijven. Want dat ik de héle toren heb beklommen is alleen maar te danken aan Ad, die met de ene hand de camera overneemt en me met zijn andere hand geduldig naar boven hijst, terwijl het zweet me uit de handen en de oksels gutst. Onze hoogtevrees is de reden dat je niets ziet van de beklimming van de toren, want filmen is het allerlaatste waar je op zo’n moment aan denkt. 

Pieter: torens en ikzelf zijn altijd al een slechte combinatie geweest. En dit keer gun ik het mezelf te zeggen: “tot hier en niet verder”. Hoe verder naar boven, hoe smaller het wordt. En het uitzicht vanaf de eerste trans vind ik al mooi genoeg. 

Gelukkig hebben we een heleboel avonturen wél kunnen laten zien. 
Pieter en Marieke Den Helder
Ons ‘eindpraatje’ voor de tv-serie van RTV Noord-Holland na aankomst in Den Helder

Met de boot naar het werk

Ons vaarjaar lijkt goed te beginnen, want het is nog maar 2023 als we een opvallend aanbod krijgen. Twee weken later volgt nóg een ‘opdracht’. We weten niet wat ons overkomt! Dat het een bijzonder jaar wordt is dan al wel zeker: we gaan én naar het hoofdeinde én naar het voeteneind van Nederland en zo’n beetje alles er tussenin!

Maar zover is het nog niet. Tijdens onze eerste vaartocht blijven we ‘gewoon’ in Friesland. Want als ik begin april een congres heb in Leeuwarden, krijg ik de kans om toch één keer in m’n leven met de boot naar mijn werk te gaan! We nemen een vrije dag en varen vanuit Sloten naar de Friese hoofdstad, waar we aanleggen in de Prinsentuin. Nette kleren mee, op tijd op en lopend in vijf minuutjes naar zalencentrum de Neushoorn. Terwijl Pieter vanaf de Canicula online aan de slag gaat, geniet ik van een inspirerende dag met collega’s uit heel Nederland.

Vaarjaar 2024 met de boot naar het werk
Op de Zwette tussen Sneek en Leeuwarden. Het is in april nog best een beetje frisjes…

Harlinger Havendag

De volgende dag besluiten we naar Harlingen te varen. Voor een gewoon weekeind is de havenstad vanuit onze thuishaven Sloten voor een comfortabele vaartocht nét wat te ver weg, maar omdat we al in Leeuwarden zijn is het prima te doen. En, verrassing, op zaterdag is het Havendag in Harlingen, dus die pakken we mooi even mee! Heel leuk: we komen mensen tegen die ons herkennen van YouTube. Ze vertellen ons hoe onze video’s hen hebben geïnspireerd om zelf een St. Tropez te kopen, en het mooiste is: ze zijn er ontzettend blij mee. Op de terugweg varen we ter hoogte van Franeker stuurboord uit via de Arumer Feart en de Witmarsumer Feart naar Bolsward. En zo hebben we in vijf dagen vijf – Sloten – Sneek – Leeuwarden – Harlingen – Bolsward – van de Friese Elfsteden te pakken. Als dat geen goed begin is van het nieuwe vaarjaar, dan weten we het ook niet meer.

Lees ook: Aanleggen in Harlingen

In deze video kun je onze vaartocht van Harlingen naar Bolsward bekijken

De Canicula Friese Kleistreek

Warm weerzien in Dalfsen

Tijdens onze volgende tocht eind mei hebben we eerst een paar dagen vakantie, waarin we via Hasselt en Dalfsen naar Ommen varen voor een shotje Overijsselse Vecht. Heerlijk varen en fietsen en een warm weerzien met de leuke havenmeesters van Dalfsen! Het Pinksterweekeind brengen we altijd door met ons gezin. Daarom varen we op vrijdag terug naar Zwartsluis en maken met de jongens en hun aanhang een een prachtige tocht door Noord-Overijssel, via Blokzijl en Vollenhove naar Kampen. We hebben voor onze passagiers onderweg B&B’s geboekt en gaan ’s avonds lekker uit eten. Maar daar gaat wél wat aan vooraf…

Lees ook: Rondje Zwartsluis-Blokzijl-Vollenhove-Zwartsluis

De Canicula op de Overijsselse Vecht vaarjaar 2024
De Canicula op de Overijsselse Vecht. Foto: Wim van Dam

Bijna flauwvallen in Zwartsluis

Wat je niet zag in deze video: Pieter krijgt op de terugweg van het voor ons ‘verboden’ stukje Overijsselse Vecht tussen Junne en Ommen vreselijke rugpijn. We kopen de hele drogist leeg, want we moeten naar Zwartsluis, waar de jongens immers op ons wachten. Maar alsof de duvel ermee speelt, het is net alsof zijn rugpijn besmettelijk is. ’s Ochtends voel ik ook al een zeurend pijntje, maar het is met een pilletje onder controle te houden. Totdat we in Zwartsluis aanmeren. Op het moment dat ik de lijn pak om aan te leggen, schiet het me zó verschrikkelijk in de rug dat ik de kant op strompel en languit op de stoep ga liggen om te voorkomen dat ik flauwval. Ik kan nog nét de achterlijn vast blijven houden.

Gelukkig zitten naast ons op de kade twee Engelse fietstoeristen te pauzeren aan een picknicktafel. Ze schieten haastig overeind en helpen Pieter met aanleggen. Pieter’s rug functioneert al vrij snel weer normaal, maar mij schiet het er ook de dagen erna nog een paar keer doorheen. Voordeel is dat we nu de jongens mee hebben, die ons door de Spooldersluis naar de IJssel helpen. Het is de eerste keer dat ze in een sluis ‘in charge’ zijn, terwijl ik languit liggend op de bank hulpeloos toekijk.

Pieter: Ik voelde me nogal overvallen. Marieke bijna buiten bewustzijn, de boot dreigde weg te waaien. Wat moest ik doen? 112 bellen of proberen de boot te redden? Gelukkig bleek al snel dat er geen levensbedreigende situatie was. Bellen hoefde dus niet. De boot kon ik net bij de kant houden. En met hulp van de Engelsen, die echt geen idee hadden wat handig was om te doen in deze situatie, lukte het toch om vast te leggen.

De imponerende hallenkerk met aangebouwd raadhuis in Vollenhove. Foto: Wikipedia/Gouwenaar PD

TV-serie Over het Noordhollands Kanaal

Nadat we met de jongens Vollenhove en Kampen hebben bekeken, varen we naar Harderwijk, waar de kids van boord gaan en wij verder varen naar Amsterdam, het startpunt van ons volgende avontuur: over het Noordhollands Kanaal naar Den Helder. Dat kanaal is niet ons favoriete vaarwater, zoals jullie inmiddels ongetwijfeld weten. Maar we laten de kans niet lopen om mee te werken aan een tv-serie van RTV Noord-Holland om de tweehonderdste verjaardag van dit historische water te vieren. De video’s – van onszelf en van de regionale omroep – heb je vást al gezien. Maar wat je niet ziet in de serie lees je onder de video…

Lees ook: Vijf redenen om toch over het Noordhollands Kanaal te varen

In deze video kun je deel 1 van onze tocht naar Den Helder bekijken

De Canicula

Van zoet naar zout gaat fout

Onze bestemming in Den Helder is de oude marinewerf met daarin jachthaven Willemsoord. Om daar te komen, moet je vanaf het Noordhollands Kanaal door twee sluizen, de Koopvaardersschutsluis en de Zeedoksluis. Het kanaal is zoet water, het Nieuwe Diep erachter zout en vervolgens gaan we in de Zeedoksluis weer van zout naar min of meer zoet. Omdat de twee ‘soorten’ water elkaar verdringen, is het verstandig – wordt ons tenminste verteld – om bij van zoet naar zout eerst achter te beleggen. Omdat we dit toch altijd al doen levert het geen enkel probleem op. In de Zeedoksluis gaat het wat minder makkelijk. Ik beleg eerst vóór, maar de kont van de Canicula drijft meteen naar het midden van de sluis. Ook een nieuwe poging levert niks op.

Normaal zouden we hier om lachen, maar als je uitgebreid wordt gefilmd is het allemaal wat minder leuk. Sterker nog, we schamen ons dood. Anyway, na nog wat gepruts hebben we de lijnen voor én achter in de hand. Rest ons nog een smeekbede richting de eindredacteur van RTV NH om dit stukje video alsjeblieft alsjeblieft niet mee te nemen in de serie. Voor jullie, onthou: van zout naar zoet gaat goed, van zoet naar zout gaat fout. Hier kun je er meer over lezen.

   

Beetje boel dom

Dit was nog maar de ‘werkvakantie’, waarbij het filmwerk grotendeels gedaan wordt door cameraman Arnold van RTV NH. In onze ‘echte’ vakantie gaan we aan de slag met de tweede klus van het jaar: we gaan een film maken over de Zuiderwaterlinie. Dat is een aaneenschakeling van forten en vestingsteden van Bergen op Zoom tot aan Grave, die omringd worden door land dat bij een vijandelijke aanval onder water gezet kan worden.

We varen daarom vanuit Sloten over de Randmeren naar Muiden, waar we via de Utrechtse Vecht zuidwaarts willen. Maar het zit ons niet mee, want de brug over de Grote Zeesluis is defect, waardoor we voor de derde keer dit jaar moeten omvaren over het Amsterdam-Rijnkanaal. We zijn dan al lang onderweg, hebben er tabak van en zijn moe. Als we ons samen over de waterkaart buigen om te bekijken waar we gaan aanleggen, zien we niet dat ons een breed, diepliggend binnenvaartschip tegemoet vaart. Zo-eentje waarvan normaliter alle alarmbellen bij ons gaan rinkelen. Heel onhandig dat we nét op dat moment de piepers op het vuur hebben staan. Heb je dat filmpje al gezien? Beetje boel dom was het wel…

Wat je niet zag: toko door de neus geboord

We hebben de eerste dagen van onze reis zorgvuldig gepland om zo snel mogelijk in Brabant te komen. Maar al op dag 1 gaat het mis. We willen Kampen halen, om op dag 2 bijtijds in Harderwijk te zijn om voor sluitingstijd nog even eten te kunnen halen bij de toko. Helaas, in Marknesse staat de sluis op dubbel rood. We zien monteurs in oranje vesten, die druk bezig zijn een defect te verhelpen. Al met al moeten we zo lang op de reparatie van de sluis wachten dat we ons doel van de dag niet meer halen. Daardoor komen we de volgende dag nét een kwartiertje te laat aan in Harderwijk. Jammer dan. Hoort erbij. We zijn uiteraard al lang blij dat de sluis gerepareerd kan worden. Anders hadden we terug naar Lemmer gemoeten, dat hele eind door de polder. Maar we blijven wel de rest van de reis van de toko dromen…

   

Torenwachter in middeleeuws kostuum

Afgezien van de omstuimige reis naar Bergen op Zoom verloopt onze vaartocht langs de Zuiderwaterlinie gesmeerd. We kunnen vanwege de beschikbare tijd helaas niet alle vestingsteden aandoen. Zo blijven bijvoorbeeld Klundert, Breda, ’s Hertogenbosch en Ravenstein jammer genoeg buiten beeld. Daarvoor gaan we vást nog een keertje terug. Maar in Bergen op Zoom, Tholen, Ooltgensplaat, Willemstad, Geertruidenberg, Heusden en Grave hebben we wél aangelegd.

We vinden het heel verrassend, al die plekken die we anders waarschijnlijk nooit hadden bekeken. Superleuk ook, de torenwachter van de Geertruidskerk die zich speciaal voor ons in middeleeuws kostuum heeft gestoken! De film die we voor de organisatie van de Zuiderwaterlinie hebben gemaakt, kun je hier bekijken. Natuurlijk hebben we de beelden ook gebruikt voor onze eigen vaarvlogs. Daarvan zijn inmiddels twee video’s klaar, de rest zie je stukje bij beetje op ons YouTube-kanaal voorbij komen.

Zuiderwaterlinie De Canicula
De Zuiderwaterlinie van Bergen op Zoom tot Grave

Fort Prins Frederik

Wat je niet ziet in deze video: Voor de filmpjes lees ik zo’n beetje alles wat los en vast zit over de streek waar we doorheen varen. Natuurlijk vertel ik niet alles wat ik tegenkom, want het moeten geen geschiedenislesjes worden. Bovendien vinden we ook dat het wat luchtig moet blijven allemaal, want er is al ellende genoeg op de wereld.

Maar in de documentatie over Fort Prins Frederik op Ooltgensplaat ontdek ik iets dat ik toch interessant genoeg vind om hier te vermelden: De beruchte NSB-er Meinoud Rost van Tonningen zit er gevangen, vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, samen met nog twintig andere Nederlanders die als staatsgevaarlijk worden beschouwd. Uiteraard helpt dat allemaal niks, want Rost van Tonningen wordt na zijn bevrijding door de Duitsers, president van de Nederlandse Bank en berokkent in die functie de Nederlandse economie veel schade, onder meer door het flink laten draaien van de geldpers. Weten we dat ook maar weer…

Fort Prins Frederik Ooltgensplaat
Fort Prins Frederik op Ooltgensplaat in 1968. Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed CC BY-SA 4.0

Onze vaarplannen volgend jaar

En wat we volgend jaar gaan doen? Dit is het plan: we blijven in onze achtertuin en gaan via Meppel en Hoogeveen naar de vestingstad Coevorden. Daarna via Nieuw-Amsterdam en Klazienaveen over de Veenvaart richting Groningen. Pieter heeft trouwens niet het Damsterdiep op de kaart ingetekend, maar als we tijd genoeg hebben gaan we zeker ook naar Appingedam. En als we al die kanalen hebben gehad, verheugen we ons op het Reitdiep en het Lauwersmeer, waarna we terug naar Sloten varen. Overigens hoop ik natuurlijk stiekem op een tochtje over de Waddenzee, maar dat zien we tegen die tijd wel. Ennuh de plannen kunnen natuurlijk altijd veranderen als er weer een bijzonder aanbod voorbij komt…

Routekaart Noord Nederland De Cancula
Rondje Friesland-Drenthe-Groningen

Op naar 2025

Rest ons nog jullie een geweldig nieuw vaarjaar te wensen! Nog maar een paar maanden totdat de Canicula in het water plonst. Zijn jullie ook alweer zo onrustig? 

Pieter en Marieke, Assen december 2024

Lees ook: Van Rotterdamse puinhopen tot polderkracht

Bronnen:

Vijf redenen om wel over Noordhollands Kanaal te varen

Geplaatst op door Marieke

Zuchtend bekijk ik de waterkaart van Noord-Holland. Vlakbij de kust ligt een jachthaven, met de duinen en het strand dichtbij, waar je heerlijk kunt wandelen. Maar dan moeten we kilometers lang over dat kaarsrechte Noordhollands Kanaal varen. Er is niks te beleven onderweg en vlak langs het water loopt een drukke weg. Jammer, want iets verder ligt Den Helder, daar wil ik ook wel graag naartoe. Maar dan moeten we nóg verder varen over dat lange en rechte en slaapverwekkende kanaal. Ik leg de waterkaart maar weer aan de kant en zet de duinen, het strand en Den Helder uit m’n hoofd.

Totdat John opduikt.

John werkt als sluiswachter op de Zeedoksluis in Den Helder. De sluis ligt tussen het zoute water van de Nieuwe Haven en de voormalige scheeps- en onderhoudswerf van de Koninklijke Marine. Die werf is de laatste jaren grondig opgeknapt. John is heel enthousiast over de make-over en heeft ons via Facebook en YouTube al een paar keer gevraagd koers te zetten naar Den Helder om de werf te filmen.

Omdat we dan én Den Helder én het strand kunnen combineren, laten we ons overhalen. Sindsdien weet ik dat het inderdaad de moeite waard is om die kant op te gaan. Natuurlijk wil ik dat ook graag laten zien. Daarom geef ik jullie in hier vijf redenen om wél helemaal over het Noordhollands Kanaal te varen. Het zal trouwens best lastig worden om jullie te overtuigen, gezien de reacties op ons YouTubekanaal:

  • Ik kom nooit voorbij Alkmaar omdat ik het zo saai varen vind
  • Knap hoor om van een wat saai vaargebied toch een leuke video te maken
  • Wij zijn bij Broek op Langedijk teruggegaan, niet veel gemist, maar toch leuk om nog even te zien

Ook Pieter gelooft er niet zo in…

“Ik ben benieuwd of je wel vijf redenen kunt bedenken”

Aan het eind van dit stukje weten we of ik vijf redenen heb kunnen verzinnen en hoor ik graag of ik jullie heb kunnen overtuigen!

Klapwiekende heli’s

Tsjak-tsjak-tsjak: even lijkt het erop dat we dekking moeten zoeken, als we vanaf het Balgzandkanaal het Noordhollands Kanaal opvaren. De helikopters vanaf vliegveld de Kooy vliegen klapwiekend vlak boven je hoofd. En inderdaad, het vaarwater is tot aan Den Helder niet erg inspirerend. Maar, eenmaal voorbij de Koopvaardersschutsluis, wordt het andere koek. We varen voorbij een paar marineschepen, een replica van een VOC-schip en zelfs het filmschip de Earl of Pembroke. Vlak voor de Boerenverdrietsluis ligt Museumhaven Willemsoord met daarin het opvallende felrode lichtschip Texel. Het zal jullie dan ook niet verrassen wat reden 1 is.

Koning Willem I

Maar laten we de zaak, of liever gezegd het kanaal, eerst nog even in perspectief zetten. Het is begin 19e eeuw. Nederland heeft ongeveer twee miljoen inwoners, het land is nog leeg en kaal. Den Helder ligt aan het eind van een smalle landtong, ongeveer twee kilometer breed en tien kilometer lang. Dit is het land dat de Franse keizer Napoleon compleet leeggeroofd heeft achtergelaten. De straten zijn vol met bedelaars en de tuchthuizen puilen uit. Dan stapt koning Willem I in Scheveningen aan land. Hij heeft in zijn ballingsoord Engeland gezien hoe de aanleg van kanalen de handel daar heeft opgestuwd. Brandstoffen als turf, steenkool en andere handel wordt efficiënt over het water vervoerd. Dat wil Willem ook voor Nederland. Een van zijn grootste projecten wordt de aanleg van het Noordhollands Kanaal.

Hier zijn ze dan, de vijf redenen om toch over het Noordhollands Kanaal te varen

1: Den Helder

Na de Boerenverdrietsluis komen we in de voormalige scheeps- en onderhoudswerf van de Koninklijke Marine, met daarin jachthaven Willemsoord waar we gaan aanleggen. Achter de jachthaven liggen museumschepen als het ramschip de Schorpioen en de mijnenveger Abraham Crijnssen met z’n bijzondere historie. Als je nog wat beter kijkt zie je onderzeeboot de Tonijn hoog uittorenen naast het Marinemuseum. Kijk je de andere kant op, dan ontwaar je de masten van het houten oorlogsschip Zr. Ms. Bonaire. Kortom, de hele haven is één brok historie. Wat het nog indrukwekkender maakt is dat je achter de Zeedoksluis de modernste schepen ziet liggen. Kortom, als je van havens houdt is Den Helder in z’n eentje al vijf redenen genoeg om over het Noordhollands Kanaal te varen!

Lees ook: Aanleggen in Den Helder

Het oorlogsschip Zr. Ms. Bonaire ligt in het oudste gemetselde droogdok van heel Europa
2: de vlotbruggen

Knarsend en piepend glijden ze over het water: de vlotten van de bijzondere bruggen die je tegenkomt op het Noordhollands Kanaal tussen Den Helder en Alkmaar. Ze worden dan ook vlotbruggen genoemd en liggen er al sinds de aanleg van het kanaal 200 jaar geleden, al zijn het natuurlijk niet meer de originele. De bruggen zijn nog het beste te omschrijven als een combinatie van een veerpont en een schipbrug, zo’n lange sliert schepen waarover je naar de overkant van het water kon lopen. Ze werden ontworpen omdat men in die tijd nog geen lange overspanningen kon bouwen. Van de oorsponkelijke negen zijn er nog vijf over (vier oude en één nieuwe) en er zijn zelfs twee plaatsen naar vernoemd, Burgervlotbrug en Sint Maartensvlotbrug. Bijzonder om doorheen te varen!

In deze video komen we de vlotbruggen tegen

3: met de boot naar duinen en strand

Als je ter hoogte van Zijpersluis afslaat in westelijke richting kom je in de Hondsbosschevaart, die halverwege het strand is geblokkeerd door een wel heel erg lage brug. Gelukkig kun je bakboord uit de Hargervaart in. Meteen vanaf het begin van die vaart kun je aanleggen, maar wil je gebruik maken van het sanitair, dan kun je beter wat verder doorvaren, want jachthaven Hargervaart is een kleine twee kilometer lang. Op loopafstand liggen de hoogste duinen van Nederland én het strand met een paar leuke strandtenten. Heerlijk wandelen dus. En heb je geen zin om te koken, dan zijn er in Groet genoeg leuke restaurants.

Lees ook: Aanleggen in de Hargervaart bij Groet

   
4: het Noordhollands Kanaal zélf

Ook al zie je er niets meer van, ooit was het Noordhollands Kanaal beroemd. Het stond bekend als het Groot Noordhollandsch Kanaal en was tijdens de opening in 1824 het breedste en diepste kanaal van de hele wereld. Er waren twee redenen om ‘m aan te leggen, een militaire en een economische. Want marinestad Den Helder was alleen bereikbaar over zee en de marineschepen zaten dus opgesloten bij een vijandelijke aanval. Daarnaast konden grotere schepen vanwege de ondiepe Zuiderzee steeds moeilijker in Amsterdam komen, het economische hart van Nederland.

Schepen zitten vastgevroren in het Noordhollands Kanaal, 1830. Ets Willem Hendrik Hoogkamer, Rijksmuseum
Moord

Het was een enorme klus om ‘m aan te leggen. Duizenden zogenoemde polderjongens uit binnen- en buitenland moesten met schoppen, kruiwagens en paarden de modder te lijf. Ze werden slecht betaald, kregen slecht te eten en waren slecht behuisd, vaak in zelfgemaakte krotten naast het kanaal. Het is dan ook goed voor te stellen dat ze ontevreden waren. In één geval zelfs zo ontevreden dat de dronken arbeiders hun aannemer baas Huijskens doodsloegen. Overigens pas nadat Huijskens eerst twee van zijn polderjongens had doodgeschoten. De regering schrok zo van de moord dat sindsdien militairen langs het kanaal werden gestationeerd.

Bekijk onze video’s ook op YouTube

5: een verdwenen rivier en een ingepolderd zeegat

Ook al is het kanaal boven Alkmaar lang en recht, dat is niet altijd zo geweest. Want om kosten te besparen werd voor de aanleg van het Noordhollands Kanaal zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaand water. Bijvoorbeeld van de ringvaarten rond de droogmakerijen de Beemster en de Schermer. Maar er werden ook oude waterlopen opgeofferd. Tussen Alkmaar tot aan Zijpersluis werd het riviertje De Rekere zo grondig verbouwd dat er niets meer van te herkennen is, en alleen de naam van de dijk langs het water herinnert aan De Rekere. De Rekere mondde uit in het zeegat de Zijpe. De Zijpe was één van de eerste droogmakerijen van Nederland. Zo’n beetje ter hoogte van Groet vaar je er dwars doorheen. Leuk om te weten toch?!

Lees ook: Vaarroute kris-kras door Noord-Holland

De contouren van droogmakerij De Zijpe in het Noord-Holland van nu. Dwars door de polder het Noordhollands Kanaal.
Kanalenkoning

Nog even terug naar onze Willem. Want het Noordhollands Kanaal is bij lange na niet het enige kanaal dat hij heeft aangelegd. De Zuid-Willemsvaart staat op zijn naam, het Voornse Kanaal, het Kanaal Gent-Terneuzen. In totaal werd onder zijn leiding zo’n 820 km aan vaarweg gegraven of ingrijpend verbeterd. Willem I staat nu, zo’n tweehonderd jaar later, dan ook nog steeds bekend als de Kanalenkoning. Beetje jammer voor hem dat zijn grootste infrastructurele project, het Groot Noordhollandsch Kanaal, nooit zijn naam heeft gekregen. Hij moet het doen met de Willem I-sluis aan het begin, of zo je wilt, aan het einde van de vaarweg.

Nou? Is het me gelukt om je te overtuigen? En zo niet, dan kun je natuurlijk altijd nog over de Waddenzee naar Den Helder varen…

Bronnen:

Vond je het verhaal leuk? Als je je email-adres invult in het veld rechtsboven krijg je gratis onze verhalen in je mailbox. Veel leesplezier!

Pieter en Marieke, Assen augustus 2022

Waarom de sluis in Alblasserdam dicht is

Geplaatst op door Marieke

Het is altijd een bijzonder stukje, halverwege de Noord bij Alblasserdam. De Alblasserdamsebrug is indrukwekkend, net zoals de loodsen van superjachtenwerf Oceanco en de voormalige fabriek van Nedstaal. Alblasserdam, daar is de toegang naar de Alblas denken wij, en daar kun je vast die Alblasserwaard in. Maar een blik op de waterkaart leert dat de Alblas is versperd door een dam. Tot zo rond 1998 zat er een sluis in, maar die is definitief dicht. Waarom?

In deze video varen we over de Noord langs Alblasserdam

Naar de Giessen

Die vraag komt pas deze zomer bij ons op, als we die Alblasserwaard in willen. Om de Giessen te bevaren, een riviertje waarvan we hebben gehoord dat-ie nét zo mooi is als de Linge. En natuurlijk om de wereldberoemde molens van Kinderdijk van dichtbij te bekijken! 

In het midden de dam. Vooraan de buitenhaven en achter de dam de Alblas. Afbeelding: Google Maps.

Alles uit de kast

De afgelopen paar jaar is van alles uit de kast getrokken om de toegang naar de Alblas weer open te krijgen. Er is een actieclub opgericht. Studenten hebben onderzoek gedaan naar de plaatsing van extra vloeddeuren. Bestuurders zijn met bootjes door de waard gevaren om ze te wijzen op de toeristische winst.

Ook vinden we plannen waarin de heropening van de sluis wordt besproken, in combinatie met een betere bereikbaarheid van de molens van Kinderdijk. Er is een Plan van Aanpak gepresenteerd hoe die heropening voor elkaar te krijgen.

Maar waarom de sluis nu precies dicht moest lezen we nergens. We vinden wél wat aanwijzingen.

De sluis gezien vanaf de Alblas. Foto: Regionaal Archief Dordrecht.
Levensgevaarlijk
  • Is iedereen vergeten dat de sluis werd dichtgegooid ivm het vrachtverkeer?
  • Het was levensgevaarlijk werd indertijd verteld (en zit een kern van waarheid in)
  • Het wegdek van de sluis stond op instorten
  • Dichtgooien was goedkoper dan opknappen. De gevolgen had men toen niet goed op het netvlies staan.

Reacties onder een artikel in alblasserdamsnieuws.nl

Langs de Noord en de Lek is veel bedrijvigheid en dus vrachtverkeer richting Kinderdijk en Nieuw-Lekkerland.
Onderhoud?

Uit de reacties leiden we af dat het vooral om onderhoud ging. Om het zeker te weten te krijgen bellen we met Waterschap Rivierenland. De vriendelijke en zeer behulpzame dame van de afdeling communicatie moet het navragen. Of we de vragen maar even op de mail wil zetten. Dat doen we natuurlijk. Na een paar dagen krijgen we antwoord.

  1. Wat is op dit moment de status van de discussie?

Op dit moment is er geen discussie over. Er is in het verleden meerdere malen bestuurlijk gesproken over heropening. Standpunt is steeds ongewijzigd: alle drie betrokken overheidspartijen, provincie ZH, gemeente, waterschap, zitten hier op één lijn. Geen heropening. De invloed op de recreatievaart is gering. En kosten onderhoud en bediening zijn blijvend. Bovendien is en wordt de Alblas geen vaarweg.

2. Is er enige reële kans op heropening van de sluis op afzienbare termijn?

Nee, zie bovenstaand. Wel is de mogelijkheid voor optisch herstel bij volgende dijkversterking bespreekbaar.

3. Wat is indertijd precies de reden geweest dat de sluis is dichtgemaakt?

Vanuit het oogpunt van waterveiligheid is besloten om de sluis toentertijd te sluiten.

Waterveiligheid

Mmm. Dit is wel heel summier… waterveiligheid… Daar kun je ook onder vatten dat het onderhoud gewoon te duur was, denken wij dan. Maar het antwoord is heel duidelijk. De sluis is dicht en blijft dicht. Misschien alleen optisch herstel, wat zoveel betekent dat het lijkt alsof-ie nog open is. 

   

Karakteristiek torentje

Dat zou ook al heel mooi zijn. Het is namelijk een prachtige kunstwerk, gebouwd in de stijl van de Delftse School met een karakteristiek torentje. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, raakte het complex door een bombardement zwaar beschadigd. Nog tijdens de oorlog werden dam en sluis herbouwd.

De schade na het bombardement op Alblasserdam op 11 mei 1940. Foto: Regionaal Archief Dordrecht.
Alblassersluis

Om de Alblasserwaard binnen te komen zit er dus niks anders op dan om te varen naar Hardinxveld-Giessendam. En misschien is dat maar goed ook, gezien deze reactie op de website van alblasserdam.net:

Gewoon laten zoals het nu is.
De naam van ons mooie dorp zegt het al: AlblasserDAM.
Anders had het wel Alblassersluis geheten……..

Lees hier je waar je wel de Albasserwaard in kunt varen -> Varen door de Alblasserwaard

En wil je het ‘optische herstel’ van de sluis de komende jaren zelf in de gaten houden? Gewoon vóór de dam aanmeren in de jachthaven van Alblasserdam!

De jachthaven van Alblasserdam met zicht op de werf van Oceanco. Foto: Albert Remmelts.

Vond je het verhaal leuk? Als je je email-adres invult in het veld rechtsboven krijg je gratis onze verhalen in je mailbox. Veel leesplezier!

Assen, februari 2021, Marieke Rosier

Attentie!

Moet je toevallig iets kopen bij Bol.com, doe dat dan via deze link. Dan krijgen wij een kleine commissie die we gebruiken om de website up-to-date te houden. Dank alvast!

Select 2021Select 2021
 

Bronnen: Alblasserdam.net / Stichting Schutsluis Alblasserdam / Geschiedenis van Zuid-Holland /

De populairste video’s van 2020

Geplaatst op door Marieke

Misschien heb je er maar ééntje gezien, of misschien wel allemaal. Een video van een vaartocht bij jou in de buurt of eentje in een regio waar je wat minder vaak vaart: met de Canicula maken we overal op het Nederlandse water filmpjes.

   
Populairste video’s

Maar welke video’s waren in 2020 het populairste? Kijk even mee in de statistieken van ons YouTubekanaal De Canicula, misschien kunnen we je inspireren!

We willen jullie hartelijk danken voor al jullie support en de leuke, lieve en ontroerende reacties zowel op Facebook als op ons YouTubekanaal. En niet te vergeten de geweldige reacties onderweg op het water!

Met de motorboot over de Oude IJssel

Al jaren stond-ie op onze bucketlist: de Oude IJssel. Bij Doesburg de bocht om en dan door de indrukwekkende sluis langs Laag-Keppel, Doetinchem en Terborg, totdat je bij Ulft de keersluis tegenkomt. Het was een mooi avontuur, langs indrukwekkende kastelen, een moordlustige bisschop en interessante sluizen, compleet met vistrappen. De video staat op de vijfde plaats van populairste video’s van 2020.

Over Vliet en Schie

We komen graag op Kevereiland, waar Edwin en Gilia de scepter zwaaien. Vanuit Keverhaven op de Kagerplassen varen we dan via Leiden en Delft naar Rotterdam, waar we in deze video de nacht doorbrengen in het historische Delfshaven. Op plaats 4 staat dit filmpje. En de Vliet en de Schie uit de titel zijn kortweg de namen van de vaarverbinding tussen Leiden en Delft en tussen Delft en Rotterdam. En wist je dat er maar liefst vier Schie-en zijn? Kijk zelf maar!

Noordwaarts

Vaak zijn we een beetje weemoedig als we aan deze vaartocht beginnen, want het betekent dat we terug naar het noorden, naar onze thuishaven varen. De vakantie zit er dan op… De route maakt veel goed: vanuit Hasselt via Zwartsluis en de Beulakerwijde via Giethoorn naar Ossenzijl. De video van deze vaartocht staat op de derde plaats.

Langs Heerenveen en Akkrum

Op 2: één keer eerder kwamen we door Heerenveen. Maar deze keer namen we de tijd om een rondje langs de afgedamde Schoterlandse Compagnonsvaart en de historische Heeresloot te wandelen, voorbij de prachtige Crackstate en Oenemastate in het centrum. We varen door het knusse Aldeboarn en door Akkrum en leggen aan bij de voormalige veengraverij de Deelen, dat is omgetoverd in een prachtig natuurgebied.

Sweet memories: Wergea en Warten

Vanaf het begin scoorde hij hoog, misschien wel dankzij de prachtige muziek van Widekeys. We komen door het smalle vaarwater van Wergea en door waterdorp Warten, waarna we onze tocht voltooien in de Oude Venen. De beelden namen we op in het najaar van 2019, de video was klaar in februari 2020. Hij staat met stip op 1!

Friese filmpjes

Opvallend is dat vooral Friese filmpjes hoog scoren. Zou dat komen omdat we vooral veel Friese fans hebben? Of genieten onze kijkers meer van de Friese wateren? Wie het weet mag het zeggen…

En de slechtst bekeken video?

Tja, die moeten er ook zijn. Zelf was ik behoorlijk trots op deze video waarbij we eerst heen-en-weer door Delfshaven varen en daarna via de Parksluizen over de nieuwe Maas het Noordereiland ronden: Rondje Rotterdam. Misschien willen jullie de video een nieuwe kans geven? Of ons vertellen waarom jullie ‘m niet zo leuk vinden? Misschien kunnen we er wat van opsteken!

Meest bekeken

Al een paar jaar houden we bij welke video’s het meest bij jullie in de smaak vallen. Bekijk hier de filmpjes die het meest bekeken werden in 2019 en 2018. En we horen natuurlijk graag wat jij vond van de video’s? Misschien heb je nog goeie tips? Vertel het ons!

De populairste video’s van 2019

De populairste video’s van 2018

Assen, december 2020

Marieke Rosier

Varen langs het gat van de Malle Graaf

Geplaatst op door Marieke

Sinds 2015 toeren we met de boot door Nederland. Onze eerste vaartocht voert door Overijssel. We vallen van de ene verbazing in de andere. Over de imposante bebouwing van Vollenhove, de massieve  zeesluis van Blokzijl, het dijkdorp Kuinre. Geweldig! Inmiddels zijn we bijna heel Nederland door gevaren. Onderweg verzamelen we bijzondere verhalen. Dit verhaal gaat over het gat van een malle graaf, langs het Dokkumer Alddjip.

De video van onze vaartocht tussen het Dokkumer Diep en de Oude Venen

Vind je de video leuk? Abonneer je hier gratis op ons YouTubekanaal, dan zie je de nieuwste video’s meteen!

Stevige wind

We komen van Dokkum en hebben de nacht doorgebracht langs het Dokkumer Grootdiep, ter hoogte van het terpdorp Oostrum. Ons plan om naar het Lauwersmeer te varen, moeten we helaas    laten schieten. Door de stevige wind van de laatste dagen zijn we teveel tijd kwijt geraakt onderweg. En we moeten op tijd in de Oude Venen zijn, waar we met onze jongens het Pinksterweekeinde gaan vieren. Dus nemen we de eerste de beste afslag, over de oude loop van het Dokkumer Diep richting Kollum.

De pijl wijst naar de oude loop van het Dokkumer Diep, nu Alddjip genoemd. Het Mallegraafsgat ligt in de bocht
Heel nieuwsgierig

Die oude loop meandert mooi door het voorjaarsland. Langs het water staan een paar huizen. Achter die huizen kunnen we nog nét een kolkje zien glinsteren. Het meertje ontstond tijdens de Sint-Pietersvloed van 1651, waarbij op veel plekken in Nederland de dijken braken. Eerst heette het kolkje nog het Sint-Pietersgat, maar in de 18e eeuw kreeg het een nieuwe naam: Mallegraafsgat. We varen dus langs het gat van de malle graaf. Zo’n naam maakt nieuwsgierig, heel nieuwsgierig… Wat was dat voor ’n graaf?

Verbruid

Het blijkt om de Ierse graaf van Clancarty te gaan. Deze edelman had het helemaal verbruid bij de koning van Engeland. Na een gevangenschap van drie jaar in de beruchte Tower of London werd hij verbannen. Hij woonde een tijdje in Duitsland en kocht toen het Waddeneiland Rottumeroog. Daar bleef hij jarenlang bivakkeren. Om een lang verhaal kort te maken, uiteindelijk kwam hij terecht   bij het kolkje langs het Dokkumer Diep. Daar ging hij in een heel klein huisje wonen. Nogal een verschil met z’n familiekasteel!

De ruïne van het familiekasteel van Clancarty in het Ierse graafschap Cork
Rood, zwart en blond

Maar waarom werd die graaf nu mal genoemd? Dat had-ie te danken aan z’n kleurrijke levensstijl op Rottumeroog, met veel wijn, dito muziek en maar liefst drie vrouwen, eentje met rood, eentje  met zwart en eentje met blond haar. Overigens zijn de meningen over die bijnaam verdeeld, sommige mensen vonden de graaf helemaal niet zo mal. Maar hij werd daarmee wel de naamgever van het Mallegraafsgat.

   
Lady Di

De graaf was ooit getrouwd met Elizabeth, de dochter van de graaf van Sunderland, Robert Spencer. Dat veroorzaakte een heel schandaal, want onze graaf was protestant en Elizabeth katholiek.   Dat is soms nu nog belangrijk, maar in die tijd helemaal. Over de schandalen en de kleurrijke levensstijl van de Ierse graaf en zijn gravin zijn boeken volgeschreven en toneelstukken opgevoerd. Geheel in stijl met het leven van hun beroemde nazaat lady Diana Spencer, de prinses van Wales en de eerste vrouw van de Britse kroonprins Charles.

De graaf en zijn vrouw waren hoofdrolspelers in boeken en toneelstukken
Nederig huisje

En het huisje aan het kolkje? De graaf had er al wat land en kocht het huis in 1723. Het zou een gebouwtje zijn van twee verdiepingen, met op de gevelsteen de naam Clancarty. Het werd in de  buurt beschreven als ‘nederig’. Uiteindelijk vertrok hij er weer, want veel later, rond 1800, werd het verkocht aan de kerk van Oudwoude, die er een armenwoning van maakte. Nog later ging het weer in andere handen over. Niet zo lang geleden, in 2012, brandde het huisje af. Alleen aan de boomwal kun je nog zien dat er ooit bebouwing is geweest.

En de graaf? Hij overleed op 67-jarige leeftijd in 1734, ver van z’n Mallegraafsgat, op een boerderij in de buurt van Hamburg.

De Mallegraafsborg stond in het met bomen omzoomde driehoekje links naast de kolk. Rechtsonder het Alddjip
Jouw verhaal!

Ben jij ook wel eens langs een plaats gevaren waarvan je dacht: hé, wat een rare naam, of langs een gebouw dat er interessant uitziet maar waarvan je niet weet wat het is geweest? Vertel het ons   in de comments, misschien kunnen we er een artikel over schrijven. We horen het heel graag!

Bekijk hier de video van de vaartocht tussen Berlikum en Dokkum

Vond je het verhaal leuk? Als je je email-adres invult in het veld rechtsboven krijg je gratis onze verhalen in je mailbox. Veel leesplezier!

Assen, november 2020,  Marieke Rosier

Bronnen: Historische vereniging Noord-oost Friesland / Sanne Meijer Onderweg / Stichting Jacob Campo Weyerman .

Terpenpracht langs de Dokkumer Ee

Geplaatst op door Marieke

Sinds 2015 toeren we met de boot door Nederland. Onze eerste vaartocht voert door Overijssel. We vallen van de ene verbazing in de andere. Over de imposante bebouwing van Vollenhove, de massieve zeesluis van Blokzijl, het dijkdorp Kuinre. Geweldig! Inmiddels zijn we bijna heel Nederland door gevaren. Onderweg verzamelen we bijzondere verhalen. Dit verhaal gaat over onze terpen, hun bijzondere inhoud en de rol van de overheid bij de verwoesting ervan.

In deze video varen we van Berlikum even voorbij Dokkum

Vind je de video leuk? Abonneer je op ons YouTubekanaal, dan zie je de nieuwste video’s het eerst!

Hoge kerk op heuvel

We varen over de noordelijke Elfstedenroute als we tussen Finkum en Bartlehiem een middeleeuwse kerk zien opdoemen. De kerk is opvallend hoog, veel hoger dan andere kerken onderweg. Als ik wat afgeleid word door een overkomend propellervliegtuig, verlies ik de kerk uit het zicht. Totdat ik ‘m even verder weer in het oog krijg. Tenminste, dat vermoed ik op dat moment.

Maar inmiddels weet ik dat het zomaar een andere geweest kan zijn. Want als we even verder over de Dokkumer Ee varen, zien we een hele serie van die hoge kerken langs het water. En in een flits dringt het door: het zijn geen hoge kerken, maar kerken op hoge heuvels. Terpen dus. 

Deze terp staat vlak voor Birdaard, duidelijk zichtbaar vanaf de Dokkumer Ee.
Hegebeintum

Van terpen hebben we natuurlijk gehoord. Dat de hoogste terp van Friesland in Hegebeintum staat en dat er in de terp van Wijnaldum een prachtige mantelspeld is gevonden, dát wisten we. Maar dat ze zo duidelijk te zien zijn en hier langs de Dokkumer Ee bijna in een sliert langs het water staan, dat wisten we dan weer niet. Hoog tijd voor een verkennend onderzoek. Ook handig voor de video die we maken van de vaartocht tussen Berlikum en Dokkum.

Slierten terp

Die slierten terp hebben alles te maken met de Friese waterlijn die door de eeuwen heen steeds verder aandikte. Oeverwallen slibden aan, begroeiden, slibden verder aan en werden steeds hoger, waarop de ‘ouwe Friezen’ zo rond de zesde eeuw voor Christus bedachten dat het prima plekken waren om hun huizen op te bouwen, veilig voor het oprukkende zeewater. Jaar na jaar na jaar verhoogden ze hun terpen. Totdat de dijken kwamen. Want toen waren al die heuvels niet meer nodig. Het water bleef, met een beetje mazzel, achter de dijk.

Vanaf het jaar 1100 werden de terpen bekroond met kerkjes. Afbeelding: screenshot animatie Matthijs Rosier.
Goldrush

De terpen bleven staan waar ze stonden, met de mooie kerkjes bovenop hun hoofd. Eeuwenlang. Totdat rond 1850 werd ontdekt dat terpgrond heel vruchtbaar was en daardoor veel geld waard. Aangespoord door de overheid, die de waarde van de niet afgegraven grond meetelde in de vermogensbelasting, werd driekwart van de Friese terpen afgegraven. Een soort goldrush dus, waarbij de terp loodrecht naar beneden werd ontmanteld, totdat alleen het stukje onder de kerk nog over was.

Uit de terp van Hegebeintum kwamen mooie sieraden en de boomkistdame (zie onder).
Schatkamer

D’r werd van alles er in die terpen gevonden. Huisvuil en mest natuurlijk, maar ook potten, pannen, sieraden en mantelspelden; restanten van honderden jaren boerenleven. Boeren, maar beslist geen arme boeren. Koningen misschien wel, want sommige terpen bleken schatkamers, vol sieraden, munten en zelfs goud. Uit de terp van Wijnaldum bijvoorbeeld, kwam in 1953 een prachtige fibula tevoorschijn, een vergulde zilveren mantelspeld, versierd met gouden filigraanwerk en ingelegd met rode almandijn, een granaatsoort uit India. Maar er kwam nog veel meer uit die terpen…

Tientallen onderdelen van de mantelspeld uit de terp van Wijnaldum zijn de afgelopen jaren teruggevonden. Afbeelding: Fries Museum
Boomkistdame

Want er lagen ook hondjes in die terpen begraven, paarden, en zelfs mensen. De spectaculairste vondst was het skelet van een vrouw. Ze lag in een uitgeholde eikenboom in de terp van Hegebeintum. Inmiddels heeft ze haar gezicht teruggekregen en zelfs een naam: Beitske, de boomkistdame.

Vanaf de originele schedel is het gezicht van de boomkistdame nagemaakt. Afbeeldingen: Fries Museum
Fascinerende wereld

Terpen en hun bewoners: het is een fascinerende wereld waarnaar nog steeds veel onderzoek wordt gedaan. Ook komen er leuke projecten uit voort als het Zodenhuis in Firdgum en het Kweldercentrum Noarderleech in Hallum. Langs de terpen zijn interessante wandelroutes ontwikkeld. Meer over de terpen is te ontdekken in Museum Wierdenland in Ezinge. Daar kom je vlak langs als je met de boot over het Reitdiep vaart. Vanuit de jachthaven in Garnwerd is het ongeveer vier kilometer fietsen.

In Wijnaldum, Firdgum, Oude Bildtzijl en Hegebeintum geven vier kleine musea samen informatie over archeologie langs de Waddenkust. De boomkistdame en andere terpschatten kun je bekijken in het Fries Museum in Leeuwarden.

   
Bootfietstocht naar Hegebeintum

Wil je de terp van Hegebeintum zelf bekijken vanaf de boot? Leg dan aan bij jachthaven Mounehiem in Birdaard. Het is een kleine zeven kilometer op de bootfiets. En bekijk nog even de vorige video van ons Rondje Noord-Friesland. De vaarroute vind je hier.

Assen, november 2020

Marieke Rosier

Bronnen: Fries Museum/Historiek.net/Museum Wierdenland Ezinge/boek Terpen-en Wierdenland: Erik Betten/Terpencentrum RUG

Het trieste lot van de sjuten van Spakenburg

Geplaatst op door Marieke

Sinds 2015 toeren we met de boot door Nederland. Onze eerste vaartocht voert door Overijssel. We vallen van de ene verbazing in de andere. Over de imposante bebouwing van Vollenhove, de massieve zeesluis van Blokzijl, het dijkdorp Kuinre. Geweldig! Inmiddels zijn we bijna heel Nederland door gevaren. Onderweg verzamelen we bijzondere verhalen. Dit is het verhaal van het trieste lot van de sjuten van Spakenburg.

Spakenburgse botter

Een sjuut is Spakenburgs voor een botter, het schip waarmee de vissermannen de Zuiderzee afzochten naar vis. In de hoogtijdagen, zo rond 1900, lagen er zo’n tweehonderd van die sjuten in de Utrechtse havenstad.

Gerestaureerde botters in de haven van Spakenburg in 2015
Afsluitdijk

Maar dat was vroeger, vóór de tijd van de Afsluitdijk en de IJsselmeerpolders. Inmiddels zijn er nog maar een paar vissers over. De meeste gingen noodgedwongen op zoek naar ander werk. En waar hun botters zijn gebleven? Daarvoor hoef je niet ver te zoeken…

Onder de blauwe bullets liggen de sjuten. Je kunt ze bekijken op Google Maps, dankzij Pieter de Vos
Sjutenkarkhof

Misschien waren we wat afgeleid door de naturisten aan de kant van Flevoland. Of werden we in beslag genomen door de groene waterplantenwaas op de Randmeren. Nooit hebben we iets gezien aan het water van het Eemmeer. Maar ze liggen er wel. Voor de Spakenburgse havenmond. Op het Sjutenkarkhof. Afgezonken door hun eigen vissers.

De BU 39 voor de kust van Spakenburg. Foto: Pieter de Vos, dedarp.nl
   
Drama en verdriet

Sjutenkarkhof. Kauw eens op dat woord. Je proeft oneindig drama. En verdriet. En opluchting misschien? Toen in 1932 de Afsluitdijk werd gedicht zagen de vissers van de Oostwal het nog niet zo somber in. Ook nog niet toen de Noordoostpolder (1942) en noordelijk Flevoland (1957) werden ingepolderd. Dat kwam pas elf jaar later. Toen viel ook Zuidelijk Flevoland droog, zoals je kunt zien in dit filmpje van Omroep Flevoland met beelden uit die tijd van Polygoon-Profilti.

Geen lust maar last

De visgronden waren verdwenen en daarmee ook de broodwinning van de vissers. Geen geld meer voor eten en dus ook geen geld meer voor het onderhoud van de botters. Daarmee werden de schepen geen lust meer, maar een last.

Bij deze delen wij U mede, dat in de havens geen botters gesloopt mogen worden. Sloping van botters mag alleen plaats vinden nabij de havenmond – ten Oosten -. Indien botters niet meer in de vaart zijn, dan dienen deze een ligplaats te worden gegeven nabij de scheepswerf van Gebroeders Zijl.

Getekend Burgemeester en Wethouders – dedarp.nl

Kachelhout

Sommige botters hadden geluk, ze werden verkocht aan pleziervaarders. Van veel andere schepen werd het bruikbare hout in de kachel gegooid. Wat er dan nog van het schip over was, werd naar een ondiepte in het Eemmeer of Nijkerkernauw gevaren en daar afgezonken. Zo ontstond het botterkerkhof. Bij laag water kun je nog zo’n 25 wrakken zien.

Botterwrakken bij het Zuideinde. Foto: Zuiderzeemuseum/Siebe Jan Bouma
Markt of fabriek

Wat gebeurde er met de vissers? Wie net zoals wij graag naar de markt gaat, herkent de namen vast: veel vis- en broodkramen worden gerund door voormalige Spakenburgse vissersfamilies. Vroeg op en de hele dag in de buitenlucht: het bleek een goed alternatief voor het vissersbestaan. Andere vissers gingen naar het nieuw opgerichte Polynorm, een fabriek die prefabhuizen fabriceerde. Of ze gingen naar de sigaren- of de schoenenfabriek.

Voormalige vissers aan de slag in de schoenenfabriek. Afbeelding: Katholieke Illustratie
Zelf een kijkje nemen?

Neem zelf ook eens een kijkje in dit voormalige vissersdorp waar je nog steeds vis kunt halen! En als je dan ook nog een nachtje wilt blijven slepen, boek dan hier. Dan krijgen wij een kleine commissie die we gebruiken om deze website up-to-date te houden.



Booking.com

 

Bovenop een sjutenwrak

Pleziervaarders die Spakenburg aandoen, komen vaak in de Nieuwe Haven terecht. Dat was ooit de botterhaven die gebruikt werd door de plaatselijke visserijvereniging De Eendracht. Toen die in 1964 werd opgeheven, werden zowel naam als haven overgenomen door de watersportvereniging. De laatste keer dat we Spakenburg aandeden, mochten we overnachten aan de pier van WSV De Eendracht. En als we Google Maps mogen geloven, hebben we daar bovenop een sjutenwrak gelegen…

Lees ook: Aanleggen in Bunschoten-Spakenburg

Botters en andere Zuiderzeeschepen tijdens een zeilwedstrijd op de Randmeren. Foto: Wikipedia/Darp
Botterbehoud

De wrakken blijven liggen waar ze liggen. Volgens deskundigen blijven ze onder water het beste bewaard. Van de botters die niet op het Sjutenkarkhof zijn beland, kwamen de meeste in handen van liefhebbers. Er is zelfs een Vereniging Botterbehoud, die al in 1968 werd opgericht om de voormalige Zuiderzeevloot in originele staat voor het nageslacht te bewaren. En in Spakenburg zijn ze aan het goede adres: daar staat de enige botterwerf van ons land.

In deze video, vol regen en harde wind, varen we voorbij Spakenburg naar Muiden

Vind je de video leuk? Abonneer je hier gratis op ons YouTubekanaal, dan zie je de nieuwste video’s het eerst.

Ik kwam het Sjutenkarkhof op het spoor dankzij het boek ‘Eens ging de zee hier tekeer’ van Eva Vriend. In het boek staan vier Zuiderzeefamilies centraal, die allemaal te maken kregen met de gevolgen van de afsluiting van de Zuiderzee. Als je het boek koopt via onderstaande link, dan krijgen wij een kleine commissie die we gebruiken om de website up-to-date te houden. Dank alvast!

Marieke Rosier, Assen juni 2020

Bronnen:

Het oude lighthouse op het nieuwe land

Geplaatst op door Marieke

Sinds 2015 toeren we met de boot door Nederland. Onze eerste vaartocht voert door Overijssel. We vallen van de ene verbazing in de andere. Over de imposante bebouwing van Vollenhove, de massieve zeesluis van Blokzijl, het dijkdorp Kuinre. Geweldig! Inmiddels zijn we bijna heel Nederland door gevaren. Onderweg verzamelen we bijzondere verhalen. Dit is het verhaal van het oude lighthouse op het nieuwe land.

Intens blauw

Een tocht die grote indruk op ons maakt is die vanuit Zwartsluis over het Zwartewater het Zwarte Meer op. Het grote, open water is niet zwart maar intens blauw, hoe ver je ook kijkt. Met ons sloepje zijn we onderweg naar Vollenhove. Onder water, vlak naast ons, liggen de verdronken restanten van strekdammen die tot 1948 de vaargeul naar Zwolle beschermden. Maar dát weten we dan nog niet.

De strekdammen waartussen de schepen veilig naar het Zwartewater konden varen. Foto: Screenshot Topotijdreis.nl
Kraggenburg

Aan het eind van die kilometers lange strekdammen lagen de vluchthaven met daarnaast lighthouse Kraggenburg. Met de aanleg van de Noordoostpolder werden ze overbodig. Maar waar de strekdammen werden opgeslokt door land en zee, bleef het lighthouse staan waar het stond: op een terp, hoog uitstekend boven het vlakke polderland.

Kraggen zijn pakketten van dicht in elkaar gegroeide wortels van riet en waterplanten. Ze werden bij de bouw van de strekdammen gebruikt als onderlaag.

Parel van de Zuiderzee

Niet te zien als je er over het Kadoelermeer voorbij vaart, maar wel interessant voor ons watersporters. Want vanaf jachthaven Voorstersluis en WSV Kraggenburg is het maar een klein stukje fietsen naar deze overgebleven parel van de Zuiderzee, die sinds de bouw van het dorp Kraggenburg in de Noordoostpolder Oud-Kraggenburg heet.

Met basaltblokken omkleed liggen dam, lichtopstand en lighthouse in het vlakke polderland
   
Lichtopstand

Aan het begin van de strekdammen stond een zogenoemd lichtopstand, waarvan je de gerenoveerde versie op de foto hierboven ziet staan. Dat licht moest de schippers veilig tussen de strekdammen loodsen. Pas als die onder water stonden, werd het rode licht op het dak van het huis aangestoken. En als het dan ook nog eens heel mistig was, werd de mistbel geluid. Maar dat was niet de enige taak van de havenmeester.

Kraggenburg nog in volle glorie omgeven door de Zuiderzee. Foto: Collectie Wim Kuyper
Tolgeld

Hij moest namelijk ook het tolgeld innen voor het binnenvaren van de strekdammen. Tot woede van vooral de binnenschippers van Genemuiden, Zwartsluis en Hasselt. Ze hadden die strekdammen helemaal niet nodig en weigerden dan ook de tol te betalen. Deurwaarders die de niet betaalde belasting kwamen innen, werden zelfs mishandeld.

Kraggenburg in de net drooggevallen polder. Foto: Collectie Wim Kuyper
Derde zeehaven

Waarom eigenlijk die strekdammen aan weerszijden van een al bestaande vaargeul? Dat gebeurde op initiatief van Zwolle. De stad, in die tijd nog niet verbonden met de IJssel en dus afhankelijk van het Zwartewater, wilde de derde zeehaven van Nederland worden.

Stoomboten varen langs Kraggenburg. Foto: Collectie Wim Kuyper
Meer diepgang

Om de ambities van Zwolle waar te maken moesten het Zwartewater en de vaargeul het Zwolse Diep bevaarbaar worden voor schepen met meer diepgang.  De nieuwe strekdammen hadden als doel verzanding tegen te gaan en de vaargeul op diepte te houden.

Oud-Kraggenburg middenin de polder. Langs de rechtse gele lijn liepen de strekdammen. Foto: Screenshot Topotijdreis.nl
Parlementaire enquete

De rekening voor de aanleg van die strekdammen en het havencomplex werd via de tolheffing op de schippers afgeschoven. Maar die voelden er helemaal niets voor om te betalen voor aanpassingen die ze met hun ondiepe scheepjes dus helemaal niet nodig hadden. Het conflict mondde uit in de Zwolsche Diepkwestie, die leidde tot de eerste parlementaire enquete van Nederland.

De grote onvrede leidde in 1849 zelfs tot oprichting van de eerste vakbond van Nederland: het Schippersverbond. Deze bond zou later uitgroeien tot de landelijke schippersvereniging Schuttevaêr.

Monumentendagen

Het lighthouse is niet open voor publiek, alleen tijdens de Open Monumentendagen mag je binnen een kijkje nemen. Maar naast de ingang staat een bankje, waar je tijdens je fietstocht of wandeling even rustig kunt zitten om de bijzondere sfeer te proeven!

Tip: Je komt vlak langs oud-Kraggenburg tijdens de Canicula vaarroute Rondje Zwartsluis-Blokzijl-Vollenhove-Zwartsluis. Aanrader!

Varen met de Canicula - De populairste vaarroutes

Bronnen: Canon De Noordoostpolder, Canon van Zwartewaterland, Schokland door de eeuwen heen, Emmeloord.info.

Blog: Rondje Dordt

Geplaatst op door Marieke

Met de boot lig je vaak op de mooiste plek van de stad. Jachthaven Maartensgat in Dordrecht is zo’n plek. Schilderachtig gelegen, aan de voet van de Grote Kerk. De klok slaat vijf als we binnenvaren. Een mooie tijd om een stadswandeling te maken!

De oudste stad van Holland telt 1600 monumenten lees ik op internet.

We willen ze allemaal zien!

Ik tik op Google ‘stadswandeling Dordrecht’. Stadswandelingen genoeg! Eerst naar de VVV.  Die is gesloten. Natuurlijk. Het is zaterdagavond en op zondag is-ie ook dicht.

Maar op de website is vast wel een stadswandeling te vinden!

Na een muisklik of vijf krijg ik een kaartje met zeven historische plekken. Dat is alvast wat. Ik zoek verder op de website. De stadswandeling staat vast op de pagina Zien & Doen!

Huh? Duurzaamheidscentrum Weizicht? Een moestuin bij Villa Augustus? Een tapasbar? Ik wil gewoon een stadswandeling! Ik zoek verder. En dan vind ik het:

Stadswandelingen op te halen bij de balie van de VVV…

Maar de balie is dicht! En morgen varen we verder! Een andere website dan?

Zucht…
112 euro… met een groép! We zijn maar met z’n tweetjes!?

Dan gaan we zélf wel op zoek naar de highlights van Dordrecht. We stappen van boord. Yes! Een wegwijzer. Mét:

Helaas. Halverwege de Nieuwe Haven houden de Rondje-Dordt-bordjes op. We lopen nog een stukje verder en stappen zomaar een straatje in. We komen langs het stadhuis. En het pand van de Gulden Os aan de Groenmarkt. En dan zijn we ineens weer bij de jachthaven.

Moeten we nog niet even terug? Ik twijfel. Maar m’n voeten doen zeer en een koud biertje lonkt.

De volgende dag varen we wat teleurgesteld verder. Richting Biesbosch, langs de kade van Dordrecht. ‘Stop!’ roep ik. ‘Dáár zijn we helemaal niet geweest!’

De Groothoofdspoort in Dordrecht - De Canicula

De kapitein zegt, met de-blik-op-vooruit:

“Een hele goede reden om terug te komen”

Een uurtje later varen we de Biesbosch binnen. We kijken rond in het bezoekerscentrum. En dáár zie ik ze liggen. Stápels.

Ik neem er alvast eentje mee. Voor de volgende keer.

Dit stukje is bijna klaar als we in Culemborg aankomen. Na betaling van het havengeld geeft de havenmeester van jachthaven De Helling me een tasje. Het zit vól met informatie over de historische stad. En een stadswandeling. Na het eten maar es even een ommetje doen! 

Lees ook: Aanleggen in Dordrecht

UPDATE

Inmiddels zijn we vaker in Dordrecht geweest en hebben we van de havenmeester van jachthaven Maartensgat tássen met informatie gekregen. En: Dordrecht is een prachtige stad om te bekijken!

Blog: Met de boot naar Hollands Siberië

Geplaatst op door Marieke

Heeft jouw overgrootvader ook de grond omgespit in Hollands Siberië? Ja, je leest het goed. De grond bewerkt rond de dwangkolonie Veenhuizen. Terwijl jouw overgrootmoeder moest spinnen. Of wassen. Of honderden kilo’s aardappelen schillen. Zwaar werk. Ver weg in Drenthe. In Hollands Siberië, oftewel Veenhuizen.

De Canicula in Veenhuizen

Met de boot naar Hollands Siberië

Waar vroeger bedelaars uit heel Nederland naar toe werden gestuurd. Hoe ze daar kwamen? Met de boot vanuit Amsterdam, over de Zuiderzee naar Blokzijl. Vandaar naar Assen en verder, over de Kolonievaart naar Veenhuizen. Een geschiedenis waarvan nog steeds veel te weinig mensen weten.

Dit is die Kolonievaart. Duizenden, misschien wel tienduizenden vooral westerlingen zijn er met trekschuiten naar Veenhuizen vervoerd.

Arme sloebers

De Kolonievaart ligt langs onze favoriete route op weg naar de Canicula. Als we er langs rijden zie ik in gedachten duizenden arme sloebers in trekschuiten voorbij komen. Vaders, moeders, kinderen, in hun grauwe kleren. Voor de meeste mensen enkele reis. 

Met de trekschuit naar Veenhuizen. Foto: Drents Archief
Gevangenisdorp

Nu is Veenhuizen een gevangenisdorp met échte gevangenissen. Ook Willem Holleeder alias De Neus zat er opgesloten, en de Drie van Breda. In het dorp staan prachtige gebouwen. Eén van de mooiste is het Tweede Gesticht, bijna 200 jaar geleden gebouwd voor bedelaars en hun gezinnen. Het Nationaal Gevangenismuseum zit er nu. Die laat als attractie speciale boevenbussen door het dorp rijden.

De kolonie is in de race voor een plek op de Werelderfgoedlijst van Unesco. 

Boevenbus en boevenboot

Door de lage vaste bruggen en de dammen kun je er met de boot al lang niet meer komen. Maar wat zou het geweldig zijn als we, net als de paupers, weer van Assen naar Veenhuizen kunnen varen. Om met eigen ogen het resultaat van de noeste arbeid van onze voorouders te zien. Naast een fantastische extra attractie voor de watersporter ook een toeristische kans om Veenhuizen nog beter op de kaart te zetten. Met de boevenbus én de boevenboot.

En dan mogen wij gelukkig wel weer naar huis….

Zij (nog) niet…

Meer weten? Lees dan het boek Het Pauperparadijs. Schrijfster Suzanna Jansen vertelt hoe haar voorouders in Veenhuizen terechtkwamen en hoe het hen daar verging. Als je het boek koopt via onderstaande link krijgen wij een kleine commissie. 

 

En wil je weten of jij ook afstamt van een Drentse pauper? Net zoals Willeke Alberti, Alexander Pechtold en één miljoen andere Nederlanders? Je kunt het vinden in het Drents Archief. 

Zo werkt de database van het Drents Archief

Volg de Canicula ook op YouTube!